Zoekresultaten

M.B.S. serie 300 open 2-assers M.B .S . 332 ​ M.B.S. 332 is een standaard open bakwagen (L.G.B. 40210) waarvan de bak nieuw is aangeschaft en het frame van de M.B.S. 281 is hergebruikt. Nieuwe nummering 9 oktober 2023. ​ M.B .S . 337 M.B.S. 337 is een standaard open bakwagen (L.G.B. 40210) waarvan de bak nieuw is aangeschaft en het frame van de M.B.S. 282 is hergebruikt. Nieuwe nummering 9 oktober 2023. ​ M.B .S . 341 ​ M.B.S. 341 is een standaard open bakwagen (L.G.B. 40210) waarvan de bak 2e-hands is aangeschaft en het frame van de ESSO tankwagen is hergebruikt. Nieuwe nummering 9 oktober 2023. ​

Rhäthische Bahn As 1161 1e klas salonrijtuig Rhätische Bahn rijtuig As 1161 werd in 2019 aangeschaft om aan de behoefte te kunnen voldoen voor reizigersmaterieel. Dit rijtuig heeft dienst gedaan tot februari 2022 en is in november 2023 verkocht aan een particulier. ​

De laatste ritten en opbraak in 2022 2022 begint rustig met veel werk in de werkplaats van de M.B.S. Er hangen verhuisplannen in de lucht, maar nog niet concreet, zodat er nog wat gereden zou kunnen worden. Vooralsnog is de M.B.S. een onderzoek gestart naar een verbeterde stroomafname via de rails. In het verleden tastte de vele storingen nogal danig het rijplezier aan, met veelvuldige stilstand van materieel tot gevolg. 23-01-2022: Het railplan versie 14.7 van 24 augustus 2021 ligt er ongewijzigd bij. Het slechte weer van eind 2021 heeft wel een storing veroorzaakt in wissel 1d (van de kruiswisselstraat het wissel rechtsonder), maar dit is eenvoudig te herstellen. 29 januari 2022; de voorlaatste exploitatiedag ​ Het onderzoek naar een verbeterde stroomopname op de rails door het materieel werd op 29 januari 2022 met succes afgerond. Hiervoor werd de kleine slijpwagen, waarvan de slijpsloffen over de rails schuurden en vooruit liep op slijploc no. 3, van deze slijpsloffen ontdaan en buiten dienst genomen. Hieropvolgend bouwde de M.B.S. werkplaats M.B.S. ketelwagen 702 om tot reinigingswagen, waarbij de slijpsloffen werden omgebouwd tot viltsloffen, met een vloeistofkoppeling naar de ketel waarin de reinigingsvloeistof is opgeslagen. Middels een regelkraan kan drupsgewijs deze reinigingsvloeistof aan de viltsloffen worden toegevoerd. Deze methode werkt naar behoren en werd op 29 januari 2022 voor het eerst en met succes toegepast. Waar voorheen alle materieel hortend en stotend over wissels en sectiescheidingen reed, rijdt het nu overal probleemloos door. De door de M.B.S. gebruikte reinigingsvloeistof is CRC 2-26, welke een vocht verdringende, corrosie voorkomende en reinigende werking heeft. Slijploc no. 3 had nog eenmaal de gehele buitenbaan ontdaan van alle corrosie aanslag, waarna reinigingswagen 702 erachter werd gekoppeld. Nadat dit span overal had gereden, slijploc no. 3 reed met uitgeschakelde slijpfunctie, waren de contactproblemen verleden tijd en kon er proefgereden worden. M.B.S. D III als tram 1 op spoor 7 en R.T.M. MABD 1602 'Reiger' als tram 2 op spoor 8, gebroederlijk naast elkaar tijdens de proefritten. Na het reinigen en behandelen van de rails met CRC 2-26, rijdt alle materieel probleemloos. 30 januari 2022, de laatste dag van exploitatie in Den Bosch Na een rustige nacht wordt het materieel klaar gezet voor de laatste dag van exploitatie in Den Bosch. Na een periode van ruim 29 maanden, waarbij de buiten baan vele ontwerpen heeft gekend, komt hier door een aanstaande verhuizing richting Arnhem, een definitief einde. Dus wordt vandaag eens lekker uitgepakt met het op de rails verschijnen van alle diesel en stoom materieel, waarbij alle materieel eigendom is, met uitzondering van de R.T.M. MABD 1602 'Reiger', welke bij de M.B.S. in Den Bosch stond voor schadeherstel en complete revisie. Als tram 1 wordt M.B.S. D III (EL 104 - AB 14) ingelegd, tram 2 rijdt als R.T.M. MABD 1602 'Reiger', als tram 3 rijdt R.T.M. M 1806 met gesloten stukgoedwagen 296 en de rijtuigen B 1526, B 1306 en A 1301, terwijl R.T.M. M 1652 'Puttershoek' als tram 4 rijdt met vier gesloten goederenwagens. Later op de middag zal M.B.S. EL 103 D IV nog met tram 5 rijden, waarbij alle goederenmaterieel wat beschikbaar is, achter de motorwagen zal zijn gehangen. ​ Tram 3 onderweg op spoor 3, terwijl in de achtergrond op spoor 14 tram 4 zonder de M 1652 klaar is gezet. Het kruisen op spoor 8 van tram 3 met tram 1, welke al enige tijd stond te wachten op spoor 7 Tram 3 rijdt de brugoprit op, langs tram 1 Tram 4, bestaande uit (v.l.n.r.) M.B.S. 277, R.T.M. 713, M.B.S. 275 en B.S.M. 42, staat afgesteld op spoor 14 (kroetspoor). Geheel links op spoor 11 (remisespoor 1) staan M.B.S. EL 103 D IV, daarachter R.T.M. M 1652 'Puttershoek' en daar weer achter in de loods slijploc no. 3. Op spoor 12 (remisespoor 2) staat B.S.M. stoomtramloc 10 en op spoor 13 koerswagen R.T.M. PD 299 Tram 3 komt zojuist door de wisselstraat binnen rijden op spoor 2 Tram 3 rijdt langs tram 1 en word één volledige ronde gevolgd... Tram 3 (rechts) was al binnen gereden op spoor 1 terwijl tram 1 binnenkomt op spoor 2. Nogmaals tram 1 op het middelste spoor 2 en rechts tram 3 op spoor 1 Achter tram 3 (rechts) weer tram 1, terwijl op spoor 11 de D IV, de M 1652 en slijploc no. 3 staan, op spoor 12 B.S.M. loc 10 en op spoor 13 de B.S.M. motortram Dezelfde locatie, maar nu in vogelvlucht B.S.M. loc 10 als trekkracht voor tram 4 op spoor 14 R.T.M. M 1652 'Puttershoek' heeft inmiddels tram 4 verplaatst van spoor 14 en komt over spoor 7 door naar de brugoprit.. .. en via bovenover terug richting remise Tram 3 is inmiddels uit de dienstregeling gehaald en rijdt in verkorte vorm als tram 2 met als tractie de R.T.M. MABD 1602 'Reiger' en rijtuig B 1526 als aanhang, hier op spoor 2. Tram 1 en tram 2 zullen de laatste twee reizigerstrams zijn. Op spoor 11 staat M.B.S. EL 103 D IV klaar om straks de laatste goederentram te rijden. De laatste goederentram volgens dienstregeling is klaar gezet, motorwagen M.B.S. EL 103 D IV komt achteruit rijden op spoor 2 om de tram van tien wagens aan te haken. M.B.S. D IV tijdens het koppelen van de goederentram Slijploc no. 3 op remisespoor 1 (spoor 11) en M.B.S. D III (EL 104 - AB 14) op remisespoor 2 (spoor 12), al het andere materieel is inmiddels elders gestald. M.B.S D IV vertrekt als tram 5 met de laatste goederentram via spoor 30 en spoor 2, komend vanaf spoor 31 (overdekt) Tram 5 passeert hier spoor 3 langs het stationsgebouw Tram 5 is bovenover gepasseerd en rijdt nu over wissel 10 richting remise Tram 5 bij binnenkomst op spoor 2 M.B.S. D IV staat als trekkracht voor de opbraaktram, bestaande uit de M.B.S. wagens 401, 402, 404 en 275 tijdens de opbraak van spoor 14 naar de voormalige kroetfabriek. Links de brugoprit met daarvoor de sporen 7 en 8 tussen de wissels 8 en 9, naast wissel 9 ligt wissel 10 in de sporen van het oudste tracé links van het schakelstation en de hellingbaan vanaf bovenover rechts. Het oudste tracé onderdoor ligt links en de grote lus om het dorp ligt rechts Nogmaals het oudste tracé onderdoor en de brug erover heen kort voordat bovenover begint via het terras Een voorlaatste serie foto's van de complete Bossche buitenbaan met voorgoed lege sporen, kort voor de ontmanteling op 2 februari 2022. Deze buitenbaan kent een bewogen geschiedenis, waarbij heel veel ervaring is opgedaan. Vanaf de allereerste spooraanleg in augustus 2019 tot aan februari 2022 (in totaal zo'n 29 maanden) kent deze buitenbaan talloze wijzigingen en aanpassingen, waarbij telkens het bestaande ontwerp werd aangepast tot wat werd in augustus 2021 Vanaf 24 augustus 2021 bleef de baan zoals deze tot aan het opbreken was. Februari en maart 2022 staan voornamelijk in het teken van de fysieke verhuizing naar Arnhem. De tuin in Arnhem is 13 meter langer dan in Den Bosch en bied dus veel nieuwe perspectieven, zoals het grenzen aan een waterkant, het overwinnen van een fors hoogteverschil ernaartoe en het niet meer de beschikking hebben van opstelsporen overdekt, zoals spoor 31, 32 en 33. Dit te overwinnen hoogteverschil zal in de ontwerpen (dat zullen er best meer dan één zijn) nauwkeuriger worden berekend, gezien de adhesie van de tractie wielen licht is verminderd door de reinigingsvloeistof. Dat geeft dan weer een nieuwe uitdaging aan het baanontwerp, waarin misschien de electrische tram met bovenleiding terug zal keren. Al met al keert op de Bossche buitenbaan de reguliere tramdienst niet meer terug, wel zal de opbraak tram nog enkele dagen in de weer zijn, waarvan de foto's hieronder zullen worden weergegeven... Na 2 februari 2022 zal deze website niet eerder worden bijgewerkt, dan dat er weer modelbouw activiteiten mogelijk zijn in Arnhem... 2 februari 2022, de dag van opbreken in Den Bosch De allerlaatste opnamen van de buitenbaan op 2 februari 2022, drie weken voor de feitelijke verhuizing. M.B.S. motorwagen D IV met de wagens 401, 402, 404 en 275 als opbraaktram komt aanrijden op de hellingbaan richting remise De D IV is gestopt op de hellingbaan... De keerboog achter de tram (op het houten terras) zou als eerste worden opgebroken. Er werd terug gewerkt tegen de rij richting in richting remise, dus hierna volgden de inhaalsporen 7 en 8 met de bijbehorende wissels 8 en 9, wissel 10 ligt er nog... De keerboog en de brugoprit zijn opgebroken en afgevoerd. De straat naar de meersporige overweg naast de kiosk is ook deels al opgebroken, evenals de boog richting spoor 14 De dubbele overweg voor de helft weg, terwijl spoor 30 naar de opstelsporen 31, 32 en 33 overdekt er nog in ligt. Spoor 1, spoor 2, de wisselstraten , de remise, de grote overweg en het seinhuis zijn ook ontmanteld Rh Boompjes staat er desolaat en nutteloos bij, nu alle sporen zijn verwijderd Spoor 14 in het dorp was op 30 januari al verwijderd, nu zijn de grote lus en de oude baan onderdoor ook opgebroken De oude baan onderdoor (dit was het oudste tracé) en de brug erover zijn ook afgevoerd Naast het schakelstation ligt het korte stukje aansluitspoor vanwaar de hele buitenbaan werd gevoed De oude hoofdbaan terug naar de remise is nu ook weg, de opbraaktram geïsoleerd achterlatend op een stukje restspoor Alle tramsporen zijn nu opgebroken en ook de allerlaatste tram is weg. De buitenbaan in Den Bosch is nu definitief verleden. Gelukkig hebben we deze website met de foto's nog en wanneer 'de directeur / eigenaar / etc' zijn weg heeft gevonden in Arnhem en de tuin aldaar is voor zover klaar dat de eerste meters weer aangelegd kunnen worden, dan zal hieraan zeker weer een artikel worden gewijd op deze website. Voor dit moment op de 3e februari 2022 sluit het Bossche hoofdstuk voorgoed.

DE BOVENLEIDING De electrische tram in steden is al een oud verschijnsel. Veel Nederlandse steden hebben een electrische tram gekend of hebben deze nog. Zo ook mijn voorbeeld, de Gemeente Tram Nijmegen, kortweg G.T.N. Emr 28 staat aan de eindhalte van lijn 2 aan de Berg en Dalseweg in Nijmegen, in 1952 (foto E.J. Bouwman) Geïnspireerd door het eenvoudige materieel en lijnenopbouw, rijdt er op de buitenbaan ook een electrische tram en net als het voorbeeld ook op werkende bovenleiding. De electrische tram op de buitenbaan is een afgeleide van de tram die ooit in Nijmegen reed, maar net zo goed een Arnhems model had kunnen zijn. Waarom een Nijmeegse tram? De G.T.N. had trajecten die behoorlijk hellingrijk waren, zo hadden de motorwagens zwaardere motoren dan normaal in stadstrams, railremmen en een hogere spanning van 800V op de bovenleiding. Op de buitenbaan komen ook hellingen voor en bovendien is bovenleiding een mooie toevoeging. Als model van een stadstram heeft fabrikant L.G.B. al heel wat jaren dit model in de collectie en is het een dankbaar object om om te bouwen naar eigen believen. Zo ook mijn model, wat in dusverre is aangepast, dat het een 30mm grotere stroomafnemer heeft dan L.G.B. standaard op deze modellen zet. De balcons zijn alle gesloten gemaakt, de lichtkap verwijderd en de motorwagen heeft dubbele koplampen. G.T.N. motorrijtuig 31 rijdt over het viaduct bij Berg en Dal, terwijl tramstel 30 + 103 er onder door rijdt op weg naar het eindpunt Berg en Dal bij Nijmegen, 11 juli 1952 (foto J.J. Overwater) Op bovenstaande foto is enigszins een vergelijk te maken met hoe vroeger de tram van Nijmegen, via Beek, naar Berg en Dal reed. In de werktram reed een tijdelijke wagen mee, waarop een originele L.G.B. stroomafnemer zat gemonteerd met een verbreed sleepstuk, dat de nieuwe rijdraad tijdens het vast solderen op z'n plaats hield. Aan de L.G.B. uithouder vooraan is een 8-vormig oogje gemonteerd, waaraan de rijdraad hangt. Omdat het originele L.G.B. systeem enige beperkingen kent, waaronder de overspanning van maximaal 2 sporen, werd al snel naar een ander systeem gekeken. Iets verderop is tussen twee losse masten een dwarsdraad gespannen waaraan de rijdraad kwam te hangen, ook daar hangen de 8-oogjes al, zij het nog niet gepositioneerd. Op deze manier kon tot maximaal 4 sporen worden overspannen. Omdat de schaarbeugels waren vergroot en de L.G.B. bovenleiding daarvoor te laag hing, moest een ander systeem worden ontworpen. Hierboven het hoogteverschil tussen de originele L.G.B. mast rechts en het nieuwe masttype volgens eigen ontwerp, links. Duidelijk te zien is het 8-vormige oogje waaraan de rijdraad hing, bij de nieuwe masten is dat vervangen door een trekpijp (uithouder). Tegen het 8-vormig oogje aan, drukt het sleepstuk van de B.B.C. schaarbeugel van G.T.N. motorwagen 9. In de nieuwe situatie staat de stroomafnemer 28mm hoger tegen de trekpijp aan, het geeft een natuurgetrouwer beeld. Omdat trekpijp over de gehele breedte van de uithouder te monteren is, vergroot dat de flexibiliteit van het bovenleidingsysteem. Op de linker tekening het ontwerp voor de nieuwe bovenleidingmasten. Het concept is vrij simpel: uit 1 staf van 1 meter en 6mm dik metaal kunnen 2 masten gemaakt worden. De uithouder is van 1,5mm autogeen lasdraad en de draad waarmee de uithouder op z'n plek wordt gehouden, is van 1mm koperdraad. Het geheel krijgt onderaan een stukje buis opgeschoven (inwendig 6mm) en wordt door een vast gesoldeerde ring van 6mm als voet op de plaats gehouden. De onderste 15 cm steekt in de grond (dit is meer dan voldoende). De mast zelf steekt dus 35 cm boven het maaiveld uit. Indien gewenst kan met een kleine wijziging de mastuithouder helemaal bovenaan de mast worden gemonteerd, waarover dan een hangdraad komt te hangen om bovenleiding met kettingophanging te kunnen maken. Op de rechter tekening ligt een gemonteerde mast met dubbele uithouder. Duidelijk is te zien dat de voet van de mast ruimschoots lager ligt dan op de tekening eronder bovenkant spoorstaaf is aangegeven. Dit verschil is 28mm. Om de electrische energie van de rijdraad te kunnen onttrekken, zijn er diverse soorten sleepbeugels. Of, zo U wilt, pantograaf, stroomafnemer, of zelfs Lyrabeugel. Dit instrument zorgt voor doorvoering van stroom naar het tractievoertuig met een gelijkmatige druk tegen de rijdraad aan. Daar zijn weer specifieke waarden voor, die mij niet bekend zijn verder. Wel het type stroomafnemer, zoals hierboven de Brown Boveri Compagnie S.A. van Zwitserse makelij. Dit type stond op de meeste G.T.N. wagens destijds en zijn nu nog te zien op enkele museumwagens van de H.T.M. ​ Rechtse inzet: een S.S.W. type B beugel op de H.T.M. 816 Een ander, veel gebruikt, type schaarbeugel op oude tramwagens, was het S.S.W. type B. S.S.W. staat voor Siemens Schuckert Werke A.G. Deze beugel had een mee scharnierende draagbeugel voor het sleepstuk, ook wel zwikstuk genaamd. Het model van de G.T.N. 9 is hier momenteel mee uitgerust, tot dat er twee identieke Lyrabeugels beschikbaar zijn. Linkse inzet: nogmaals een S.S.W. type B beugel, ditmaal op loc 50 van de N.B.M. Bovenstaande foto is gemaakt op de keerlus rond de remise, waar G.T.N. 9 met bijwagen 107 onderweg is naar de halte. Op het dak de S.S.W. type B beugel. Bovenstaande foto is de advertentiefoto van de B.S.M. motortram. Omdat dit van oorsprong een electrische tram is, zit op het dak nog een Lyrabeugel. Vanwege het grotere motorvermogen en de daarmee ook hogere energieconsumptie van de tractiemotoren, reden tot ver in de jaren 30 van de vorige eeuw, de G.T.N. motorrijtuigen met twee Lyrabeugels. Aan de eindpunten was de rijdraad hoger opgehangen, zodat deze Lyrabeugels bijna rechtop stonden. Wanneer het motorrijtuig in tegengestelde richting de reis terug begon, klapte de beugels vanzelf om. Het neerhalen ervan geschiedde met de leren riemen, die op halve hoogte aan beide beugels vast zaten. ​ G.T.N. 8 (nog met de oude 'Jugendstil'-beschildering) op de Grote Markt in Nijmegen, onderweg op lijn 1 van Hengstdal naar St. Anna, via het Stationsplein in 1938.

Gast-rijden Op deze pagina worden de gast-ritten beschreven van eigen materieel op een gast-baan en vreemd materieel op eigen baan M.B.S. D III (EL 104 - AB 14) te gast bij de R.T.M. te Ouddorp (ZH) 25 september 2021: ​ M.B.S. D III (EL 104 - AB 14) was te gast op de oude, niet meer bestaande, baan van het R.T.M. museum te Ouddorp (ZH). Deze baan heeft al wel R3 bogen (R=1195 mm) , maar kent helaas ook nog (door ruimtegebrek) de krappe R1 bogen van 900 mm radius. Hierdoor is het haast onmogelijk om met langer materieel (> 60 cm) te rijden, zoals de D III. Met de uitbreiding van het museum en de bouw daarna van de nieuwe baan, zullen deze R1-bogen niet meer op de hoofdbaan worden toegepast. M.B.S. D III (EL 104 - AB 14) met aan de haak R.T.M. 638 uit de eerste bouwserie op de oude modelbaan van het R.T.M. museum te Ouddorp (ZH). ​ M.B.S. D III (EL 104 - AB 14) onderweg richting Rotterdam, halteert hier op station Blaakschedijk. ​

M.B.S. 45 'Venlo' Het twaalfde model wordt de M.B.S. 45 'Venlo'. Om een complete M.B.S. stoomtram te kunnen samenstellen, mist nog een stoomtramloc. Deze donkerblauwe Hohenzollern machines hebben van 1913 tot het eind in 1944 gereden. Met de opbouw kan pas worden begonnen met de juiste tekening, tot die tijd ligt dit project stil en hebben andere aangekondigde modellen voorrang..! Bouwverslag van M.B.S. 45 Hohenzollern fabrieksnr. 3046 van 1913 Op de buitenbaan van de M.B.S. rijden eigenlijk geen stoomtram locomotieven, omdat hiervoor de voorzieningen als zijnde een kolenbunker, watertap en asput, simpelweg ontbreken. De M.B.S. werkplaats heeft de bouw aangekondigd van Hohenzollern M.B.S. stoomtramlocomotief serie 40-47, om een complete stoomtram samen te kunnen stellen met post-bagagewagen LE 101 en de rijtuigen AB 1 en AB 7. ​ Als representant van deze serie, is gekozen voor de M.B.S. loc nr. 45, Hohenzollern Düsseldorf fabrieksnrs. 3046 uit 1913. De loc wordt gebouwd als de indienststellingsversie, zonder de midden-ramen in beide kopwanden en gebouwd vanaf de originele M.B.S. tekening uit 1913. Een bewerkte fabrieksfoto van M.B.S. 45 'Venlo' met de naam van M.B.S. 42 'Gennep'. De loc lijkt boven de rails te zweven, doch wie goed kijkt ziet dat voor de railborstels de rails wel degelijk op de juiste hoogte ligt. Deze foto stamt uit 1912 en de loc is in grijstinten geschilderd voor een betere contrastverhouding. Waarom de loc de naam Gennep heeft i.p.v. Venlo, zal waarschijnlijk betrekking hebben gehad op de vestigingsplaats van de afnemer: Gennep. In het boek "De stoomtramlocomotieven der Nederlandse tramwegen" van Ir. S. Overbosch (ISBN 90.6707.051.3) beschrijft de auteur op de pagina's 151 en 152 dit type als volgt: ​ De M.B.S.-locomotiefnummers pasten in het nummerschema van de N.B.D.S. Dit was voor de N.B.D.S. gemakkelijker, omdat de M.B.S.-machines in de N.B.D.S.-werkplaats te Gennep in onderhoud waren voor grote herstellingen. Van 1932 af werd deze werkplaats door de M.B.S. van de N.S. gehuurd. Omstreeks 1920 werden de locomotieven 40-45 voorzien van grotere waterbakken. In 1924 werd voor deze machines bij Hagoort, Tilburg een reserveketel aangeschaft, welke een vuurkist had die 5mm dieper was dan de oorspronkelijke uitvoering. De machines 46 en 47 kregen een voorverwarmer (Verwarmd oppervlak 2,5m²) met een Knorr-voedingspomp van 3m³/h, die ze tot het laatst gehouden hebben. Van kolen- of waterbesparing ten opzichte van de 40-45 is in de dienst weinig of niets gebleken. Alle locomotieven hadden een Knorr-luchtdrukrem. De machines voldeden zeer goed. Ze reden alle diensten, totdat in 1934 begonnen werd met de invoering van diesel-elektrische tractie. Sedertdien werden de locomotieven geleidelijk buiten dienst gesteld. Slechts twee stuks bleven als reservelocomotief dienstvaardig. In 1940 werden verschillende machines weer in dienst gesteld. Ze waren echter in de voorafgaande jaren danig verwaarloosd, zodat de M.B.S.-trams toen niet te vergelijken waren met de keurige, goed onderhouden stoomtrams van vóór 1934. Tijdens de bevrijdingsgevechten langs de Maas in 1944 hebben baan en materieel zo ernstig te lijden gehad van het oorlogsgeweld, dat in 1947 het gehele trambedrijf werd opgeheven. De locomotieven, die na 1944 geen dienst meer hadden gedaan, werden gesloopt, behalve de 44 die als verwarmingsketel naar Utrecht werd verkocht. ​ De M.B.S. stoomtramlocomotieven hadden alle een naam: 40 Nijmegen 41 Plasmolen 42 Gennep 43 Bergen 44 Arcen 45 Venlo ​ Vernoemd naar plaatsen aan de lijn Nijmegen - Venlo. In 1920 werd de serie van zes locomotieven aangevuld met nog 2 stuks van hetzelfde type. Ook deze twee machines kregen een naam: 46 Mook 47 Velden ​ Naast het eerder door Ir. Overbosch beschreven onderhoudsschema bij de N.B.D.S., hadden alle machines ook het kleurenschema van de moedermaatschappij. Deze waren blauw van kleur met rode biezen afgezet. ​ ​ Een stoomtram van de M.B.S. naar Venlo in de Spoorstraat in Gennep, bestaande uit locomotief M.B.S. 45 'VENLO' (Hohenzollern 3046/1913), goederenwagen 122 (ex V.M.H. 151) en personenrijtuigen AB 1 en 5, kijkend in noordwestelijke richting, 21 augustus 1943 (Archief N.V.B.S. / Foto J.J. Overwater) Op deze site is de juiste kleur blauw, welke de N.B.D.S. en de M.B.S. voor hun locomotieven hanteerde, nog niet eerder besproken. Deze typisch blauwe kleur is nog steeds te verkrijgen bij verfwinkels en bouwmarkten. NBDS-blauw Sikkens ACC U0.40.20 is de juiste code, waarbij het wijs is om ook de witte basisverf van Sikkens te nemen. ​ Een willekeur aan afbeeldingen van de mogelijk juiste kleur blauw... Van boven naar beneden: Loc 40 op een olieverfdoek van Harry Maas (foto F. Prinsen), rechtsboven een model in 1:87 h0m, eronder een boekje van Jan Feith met een loc uit de serie 40-47 afgebeeld. Linksmidden een model van de N.B.D.S. 30-35 in het spoorwegmuseum (foto N. Spilt) Onderaan een foto van de oorspronkelijke naamplaat van M.B.S. loc 45 met de juiste blauwe kleur. Deze typisch blauwe tint staat ook bekend met de naam Caledonian Blue, maar daarin zijn er weer meerdere tinten. Zoals U reeds heeft kunnen opmerken, is het bepaald geen sinecure om de exacte blauwe kleur vast te stellen. Nu zijn er zeker deskundigen die weten wat de mengcode is van de verf, dan nog is het maar de vraag of dit juist is. Wat ik hiermee wil aanduiden is, dat (net als geluid) kleurwaarneming voor iedereen anders is. Omdat stofdeeltjes in de lucht tussen object en fotograaf de waarneming en dus ook het vastleggen van de foto het object voor de fotograaf lichter doet lijken, is een foto niet altijd representatief, zeker geen opname van ruim 90 jaren oud. Ook het geheugen van een mens is zelden een goede graadmeter... Evengoed, ergens zal de schilder in de werkplaats vast een kleurenstaal hebben gebruikt om de destijds toegepaste lak op de locomotieven, opnieuw te kunnen aanmaken. Voor het model van de M.B.S. 45 zal ik me moeten beroepen op de deskundigheid en gegevens van derden. Vanuit fotomateriaal en documentatie is het een nagenoeg onbegonnen werk dit zelf te doen. Voor de M.B.S. werkplaats zijn er twee bronnen die gegevens kunnen aanleveren voor de juiste blauwe verf. Dit is de Firma Phildie uit Kampen en MK-Modelbouwstudio uit Haarsteeg, van beiden zal een verfmonster worden besteld, zodat de beide stalen met elkaar kunnen worden vergeleken. Voor historisch Nederlands spoor en trammaterieel zijn dit dé adressen. Als de beide stalen minimaal afwijken van elkaar, zit de juiste kleur ertussen in. Immers, beide leveranciers leveren onafhankelijk van elkaar en zullen elk hun eigen bron hebben. Voormalig loc 5 op de kleine keerlus om de remise in 's-Hertogenbosch, 14 juli 2020 Deze loc heeft de juiste aandrijving. Inzet: de standaard B-aandrijving van L.G.B. Voor de aandrijving van de M.B.S. 45 wordt een standaard B-aandrijving van L.G.B. gebruikt voorzien van spaakwielen met koppelstangen, zoals de L.G.B. 2090 rangeerloc deze ook heeft. De drijfstangen van de cilinders naar de achterste as worden achterwege gelaten, ze zijn onzichtbaar in bedrijf. De radstand van deze B-aandrijving is 77mm, voor de M.B.S. 45 is 80mm nodig. Het verschil van 3mm in model maakt het 1:1 tot 1710mm i.p.v. de 1800mm die de loc in werkelijkheid had. Dit verschil is te verwaarlozen en zal alleen storen wanneer het wordt opgemeten of bekend is. Met deze B-aandrijving wordt tevens de toepassing van de HLW-trucks voor nieuw materieel verlaten, daar de HLW-trucks voorlopig niet meer verkrijgbaar zijn (helaas). Deze B-aandrijving staat garant voor een probleemloos en betrouwbaar gebruik, waarvoor losse onderdelen nog volop verkrijgbaar zijn bij diverse leveranciers. Een ander groot voordeel van deze aandrijving is, dat één wiel uitgerust is met een anti-slip bandje, wat enorm veel trekkracht oplevert en één van de assen achteraf kan worden uitgerust met een pulsgever voor de rookgenerator. Deze pulsgever geeft per omwenteling van de as een puls af naar de electronica, die deze benut voor de rookgenerator en de soundmodule, die naderhand wordt ingebouwd bij digitalisering. 'n Kopie van de originele tekening M.B.S. 40-45 uit 1913 van Hohenzollern. De kopie is in schaal 1:20½, een fractie te groot om vanaf te werken. Voor het juiste zou deze opnieuw moeten worden gekopieerd naar 91% om tot de schaal 1:22½ te komen. 'n Eenvoudige oplossing door het origineel 93% te verkleinen was voldoende. De materialen voor loc 45 zijn inmiddels geleverd. Bij deze levering zat ook de 1½mm dikke voetplaat, 100mm breed en 191,1mm lang. Anders dan bij de B.S.M. 10 kan hier wel de standaard B-aandrijving van L.G.B. toegepast worden, al dienen voor de wielen wel extra uitsparingen te worden gemaakt. Deze uitsparingen worden later weer afgedekt zodat de wielen niet zichtbaar blijven. De B-aandrijving is klaar voor verdere toepassing, waarbij de wielen en koppelstangen reeds de specifieke blauwe kleur hebben gekregen die de loc zelf ook krijgt. De losse draad op de aandrijving is van de pulsgever, in voorbereiding voor de ombouw naar digitaal rijden. ​ Voor een mooi laag adhesie gewicht zal op de plaats van de waterbakken naast de wielen en achter de bufferplaten ijzeren blokken worden verwerkt. ​

M.B.S. AB 1 Het zevende model is de M.B.S. AB 1, waarbij, net als de AB 7 en AB 14, onder andere de Allan statie afbeelding uit 1913 van de AB 1 en de originele tekeningen als voorbeeld dienden. Dit zelfbouw rijtuig heeft het standaard LGB fabrieksrijtuig R.T.M 1301 vervangen. De bouw is op 17 september 2021 gestart en op 10 april 2023 afgerond. Door enkele tussentijdse projecten en de verhuizing van de werkplaats, werd de afbouw ervan planmatig opgeschoven en op 5 maart 2023 hervat. M.B.S. AB 1 is sinds 10 april 2023 in dienst. M.B.S. AB 7 Het achtste model is de M.B.S. AB 7, waarbij, net als de AB 1 en AB 14, onder andere de Allan statie afbeelding uit 1913 van de AB 1 en de originele tekeningen als voorbeeld dienden. Dit zelfbouw rijtuig heeft het standaard LGB fabrieksrijtuig R.T.M 1306 vervangen. De bouw is op 17 september 2021 gestart en op 15 april 2023 afgerond. Door enkele tussentijdse projecten en de verhuizing van de werkplaats, werd de afbouw ervan planmatig opgeschoven en op 5 maart 2023 hervat. M.B.S. AB 7 is sinds 14 april 2023 in dienst. Bouwverslag van M.B.S. AB 1 en AB 7 De bouw van Maas Buurt Spoorweg mij. rijtuigen AB 1 en AB 7 werd op 17 september 2021 gestart en is op 14 april 2023 afgerond Voor deze twee rijtuigen lagen nog profielen voor beide frames op voorraad. De beide rijtuigen zijn een mooie aanvulling op tramstel D III en het andere tram materieel. Een voorbeeld hiervan is de onderstaande afbeelding, waarbij de D III met twee extra rijtuigen op 1 juli 1940 onderweg is van Nijmegen naar Gennep, ter hoogte van het Molenaarshuis en kort voor de halte in Molenhoek (dit pand bestaat nog steeds en de tramhalte is nu bushalte) foto: W.D.J. Cramer (archief N.V.B.S.) ​ Na de opgedane ervaring met de bouw van de AB 14, werd voortvarend begonnen met de AB 1 en AB 7. Veel kleine foutjes werden meteen anders uitgevoerd, waaronder het afschuinen van de teakschroten, het volledig doorleggen van de daken tot op de ronde hoeken, het separaat aansluiten van de stroom afnemende assen. Sinds begin april 2023 is de bouw van een vierde rijtuig, de AB 12, goedgekeurd. Hiervan wordt een separaat bouwverslag geschreven, evenals voor de bijbehorende motorwagen EL 105. Deze twee voertuigen zullen samen het tweede tramstel D II gaan vormen. ​ ​ Een kopie van de originele Allan werktekening van M.B.S. AB 1 - AB 10 is gebruikt voor de bouw van beide rijtuigen en waar nodig in maatvoering aangepast, de rijtuigen AB 1 - 10 waren in werkelijkheid 20 cm korter (in model is dit 8,9 mm), in model zullen de AB 1 en de AB 7 gelijk zijn aan de AB 14. ​ 17 september 2021, ​ De beide frames van de M.B.S. rijtuigen, hier al gedefinieerd als AB 1 en AB 7, zijn op lengte gemaakt voor constructie. Het bouwen van beide rijtuigen zal tegelijkertijd en op dezelfde wijze gebeuren als de bouw van de AB 14. Van de AB 7 zal een van de twee lange profielen uit twee aan elkaar gelaste delen bestaan, dit maakt voor het rijtuig zelf, de stijfheid van het frame en het eindresultaat niets uit en zal niet zichtbaar zijn. ​ ​ 18 september 2021 Het tweede frame deel van de AB 7 is aan elkaar gelast. Twee van deze gelijke framedelen vormen dan samen weer het frame. ​ De beide gelijke framedelen Beide framedelen zijn samengesteld tot één frame, in dit geval dat van de AB 7. Voor de AB 1 is uiteraard dezelfde procedure toegepast. Links in het midden van het frame is het koppelstuk van de twee stukken profiel te zien. Op het dak van de AB 14 liggen de frame profielen klaar voor de AB 1... 19 september 2021 De frames van de AB 1 (links), de AB 7 (midden) en de voltooide AB 14 (rechts) naast elkaar in de werkplaats. De AB 1 en AB 7 staan op hun (nog niet aangepaste) draaistellen met tijdelijke assen. Net als bij standaard L.G.B. rijtuigen, hebben deze rijtuigen de koppelingen aan de draaistellen gemonteerd, niet aan het frame. Bij de AB 14 zijn de koppelingen wel aan de wagenbak gefixeerd, maar dit heeft tot op heden nog geen problemen opgeleverd. Dan blijft de regel dat de minimale boogstraal van het spoor één meter (r=1000mm) moet zijn, dit is een bewuste keuze geweest. Bogen kleiner dan dit zullen onherroepelijk ontsporingen tot gevolg hebben. Beide rijtuigen krijgen t.z.t. ook gelagerde assen met stroomafname. De volgende stap is het aanbrengen van het stoot- en trekwerk, de lichtgasreservoirs, de extra gewichten, de opstaptreden, de vele framesteunen van de bakken en de frame ondersteuningen. Hiervoor zijn de benodigde onderdelen besteld en het wachten is nu op de levering ervan... ​ 22 september 2021 ​ Van beide frames zijn de gewichten (+/- 300 gram elk) gefixeerd om de goede loopeigenschappen te waarborgen. Omdat de rijtuigen een houten opbouw krijgen, is het eigen gewicht niet toereikend. Ook zijn de draaistelkommen en de taatsen aangebracht en de gelagerde assen besteld. Eén set gelagerde assen, benodigd voor één enkel draaistel, kost €44,90... Voor twee rijtuigen is dit dus 4x, maar dan zijn de loopeigenschappen meer dan uitstekend. De draaistellen zijn inmiddels aangepast (de bussen voor de stroomafname stiften zijn verwijderd) en de koppelingen zijn aangebracht. 16 oktober 2021 De beide frames in een volgend stadium, waarbij het frame van de AB 7 nu alle kleine details gesoldeerd heeft. Voor de AB 1 zal dat vandaag gebeuren, waarna de volgende stap het aanbrengen van de vloerplaten volgt. Voortijds zullen beide frames eerst zwart geschilderd worden. Deze nieuwe methode pas ik voor het eerst toe, zodat het houtwerk van de bakken geen zwarte verfvegen krijgt, wat nadien moeilijk te verwijderen is. Ook hebben beide rijtuigen hun definitieve gelagerde assen, zoals eerder aangegeven. Per draaistel krijgt elke as een connector die weer op een print wordt gekoppeld, zodat voor onderhoud niets los gesoldeerd hoeft te worden. De bufferplaten worden binnen afzienbare tijd gemonteerd, maar voor het schilderen (de bufferhulzen zijn nog niet op maat gemaakt). ​ 17 oktober 2021 M.B.S. AB 7 is met de montage van de opstaptreden en framesteunen als eerste gereed voor verdere afbouw. Op de lichtgastank en de bufferplaten na (deze zijn in bestelling) kan begonnen worden met de bovenbouw. De M.B.S. AB 1 volgt spoedig... Achter de AB 7 staat de EL 104. ​ 21 oktober 2021 Detailfoto van de electrische installatie onder de wagenvloer van de M.B.S. AB 1. De printplaat bevat eigenlijk alleen maar doorverbindingen en twee connectors (links aan de printplaat), waaraan beide stroomafnemende assen worden aangesloten. Blauw is Rail +, Grijs Rail -, Rood verlichting + en Zwart verlichting -. Voor dit principe is gekozen om het onderhoud te vereenvoudigen, beide rijtuigen zijn gelijk hierin. ​ ​ 21 oktober 2021 M.B.S. AB 1 ligt ondersteboven en de M.B.S. AB 7 staat erachter, gereed voor de bovenbouw. Beide frames zijn al zwart geschilderd. Achter de AB 7 staat nog de EL 104. ​ 24 oktober 2021 Uittekenen en uitsnijden van de (binnen)zijwanden en tussenschotten van de AB 1. Aan de zes tussenschotten worden nog de buitenste twee eindschotten toegevoegd in teak. Deze eindschotten zijn zichtbaar op de balcons. Alle tussen schuifdeuren zullen gesloten worden uitgevoerd, het is zinloos om deze beweegbaar te maken, zeker als het dak permanent zal worden verlijmd met de wagenbak. Ook de balcon schuifdeuren naar buiten zullen worden gefixeerd. ​ 30 oktober 2021 Van de AB 1 zijn reeds de wanden gemonteerd, ernaast de nog lege AB 7. De constructie is gelijk aan de AB 14 (schuin erachter), waarbij duidelijk deze wijze van bouwen zichtbaar is. Eerst de binnenwanden en tussenschotten, dan tegen de binnenwanden de ruitplaten (dit geeft de bak de stevigheid) en als laatste de teakhouten buitenzijde (sandwich-principe). Van de AB 7 liggen deze binnenwanden en ruitplaten al klaar, de tussenschotten moeten nog gesneden worden. De deze week geleverde nazending van een eerdere order voor profielen, gaf de gelegenheid om ook de bufferplaten op beide rijtuigen te monteren. De benodigde geprofileerde houten platen voor de bankjes is ook geleverd, zodat ook deze kunnen worden gemaakt. Voor de AB 14 is één extra dubbel bankje gemaakt, deze komt in een van beide rijtuigen (deze ligt met orderformulier op het dak van de EL 104). ​ 21 januari 2022 Na de voltooiing van B.S.M. 10 pakken we de draad op voor deze twee M.B.S. rijtuigen. Van de AB 1 was de opbouw 2 mm te hoog, dus kon alles weer van het chassis gedemonteerd worden, om deze aanpassing door te voeren. Tijdens deze demontage verloor het chassis alle opstaptreden, deze zullen opnieuw moeten worden vervaardigd en aangebracht worden. Nu de werkplaats de beschikking heeft over betere bewerkingsmachines, zal het bouwproces ook iets sneller verlopen. ​ 30 april 2022 Door de verhuizing is al het werk aan beide rijtuigen stil komen te liggen. Nu de werkplaats weer is opgebouwd en ingericht kan het werk worden hervat. Eerst zullen van de AB 7 de opstaptreden moeten worden vervangen, daar deze zijn gesneuveld met het verlagen in hoogte van de opbouw. ​ ​ 4 maart 2023 Na ruim 11 maanden heeft de werkplaats de werkzaamheden aan de AB 1 en AB 7 hervat. Beide rijtuigen hebben voorrang gekregen op elk ander werk of project. ​ 6 maart 2023 Van de AB 7 zijn de tussenwanden met schuifdeuren geplaatst, de kopwanden volgen spoedig, evenals de zijwanden. Hierna kan worden begonnen met de buitenbekleding van teak. ​ 8 maart 2023 De zijwand van de AB 1 wordt bekleedt met de verticale schroten, elk 47x5x1mm in afmeting. De andere zijde is inmiddels gereed. Bovenlangs de afwerkingslat van 1,5mm dik die over de gehele lengte de overgang afdekt tussen de raampartij en het dak. ​ 8 maart 2023 Aan de andere zijde zit de overgangslat tussen raampartij en dak tussen de lijmklemmen. De AB 1 is nu zover gevorderd, dat de balcons gebouwd kunnen worden. Maar eerst moet de AB 7 worden voorzien van deze verticale schroten.... ​ 9 maart 2023 Detail opname van de zijwand van de AB 7 waarbij goed zichtbaar de doorzichtige lexaanplaat als dragend deel de wagenbak vorm geeft. De verticale schroten aan de buitenzijde en het triplex aan de binnenzijde dienen alleen ter decoratie. Deze constructie voldoet prima en geeft op deze wijze de mogelijkheid juist dat type rijtuigen te bouwen, dat meestal door de complexe bouwwijze, links gelaten wordt. Ook de Metallurgique-rijtuigen van bijvoorbeeld de R.T.M. kunnen prima op deze wijze gebouwd worden. ​ 12 maart 2023 'n Saaie regenachtige zondagmiddag is prima te benutten voor het nodige zaagwerk om de vele zitplaatsen te maken voor de AB 1 en AB 7. ​ 12 maart 2023 Van rijtuig AB 7 zijn deels al de banken geplaatst in de 2e klasse, de rest ligt klaar. Hierna ondergaat de AB 1 dezelfde procedure. ​ 14 maart 2023 Beide rijtuigen hebben nu hun interieur gekregen. De vloer van het 2e-klasse compartiment van de AB 1 is iets groener dan van de AB 7. De volgende stap is de bouw van 4 balcons. Links de AB 1, rechts de AB 7. ​ 16 maart 2023 De opbouw van één der balcons van de AB 1. Het prominent zichtbare blok hout boven de deuropening is de overbrugging van de schuifdeur naar de dakrand. Het vaste deel naast de schuifdeur is al verlijmd, de schuifdeur zelf staat onbewerkt tegen de tussendeur naar het 2e klasse compartiment. ​ 19 maart 2023 M.B.S. rijtuig AB 1 heeft inmiddels één dicht balcon. Om een indruk te krijgen van de rijtuignummers, is het nummer reeds aangebracht. Deze letters zijn met de hand geschilderd, omdat de printer geen witte letters afdrukt (helaas). Omdat de nummering definitief is, wordt het nummer rechtstreeks op het kale hout geschilderd. Bij het aflakken zal het onder de blanke lak beschermd zijn. ​ Wat de blanke lak voor invloed heeft op blank teakhout, is hier goed te zien 19 maart 2023 Er moet nog genoeg aan het rijtuig gebeuren, maar om het hout te beschermen tegen verkleuring door vette vingerafdrukken en beschadigingen is het alvast in de eerste laklaag gezet. Ook zijn aan beide zijden de maatschappijnaamborden aangebracht, verlijmd op het blanke hout. ​ 22 maart 2023 De AB 1 nog zonder dak en in de eerste laklaag is tijdelijk tussen ander M.B.S. materieel gezet, teneinde ruimte te maken in de werkplaats voor de verdere afbouw van de AB 7. Tot het moment dat de AB 7 net zover is als de AB 1 op de foto, worden van beide rijtuigen de daken geplaatst waarna de tweede laklaag erop gaat. Als dat is voltooid volgt de oplevering... ​ 26 maart 2023 Van rijtuig AB 7 wordt de laatste balcondeur aangebracht, waarna het werken met teakhout is voltooid. Hierna volgt het aanbrengen van de remleiding met afsluiter en de stoomverwarmingsleiding met afsluiter aan de zijde van de 1e klasse (links op de bovenstaande foto). Daarna worden de klasse-aanduidingen en de rijtuignummers aangebracht, gevolgd door het in de 1e vernislaag zetten van het teakhout. 27 maart 2023 Beide rijtuigen zijn nu zover gereed dat het dak erop kan. Beide staan in de 1e laklaag en alle beslag is aangebracht, maar moet nog wel zwart geschilderd worden. De zwarte verf hiervoor staat in bestelling. Als de daken afgewerkt en de zwarte verf is aangebracht, krijgen beide rijtuigen de 2e eindlaklaag en kunnen ze opgeleverd worden. ​ 28 maart 2023 ​ Het op maat maken van de dakplaat van AB 7 ​ 28 maart 2023 Dezelfde dakplaat, nu geklemd tussen twee metalen strips om de kromming van de daklijn te verkrijgen. Het belangrijkste in deze fase is het regelmatig natmaken van de bovenkant van de dakplaat. De kromming is iets meer dan nodig is voor het rijtuig, maar hout is een natuurproduct en zal altijd iets willen terugveren naar de oorspronkelijke vorm. Na 'n paar uur regelmatig natmaken volgt een nacht van drogen. Dan wordt opnieuw het hout nat gemaakt, waarna het met een warme föhn snel wordt gedroogd, zodat het hout de vorm wat meer vasthoudt. ​ 28 maart 2023 Een serie afbeeldingen van het pas maken en vormen van de dakplaat op de rijtuigen. Bovenstaande afbeelding is het pas maken van de dakplaat, waarbij er iets overstek is gehouden, bij de AB 14 is dit niet gebeurd. De overstek wordt uiteindelijk weer verwijderd, zodat de zijwand naadloos overgaat in het dak. Voor de ondersteuning en bevestiging van de lichtkap steken de tussenwanden door de dakplaat heen, het vormt zo een zeer stevig geheel. ​ Na het verlijmen en 'n nacht uitharden van de lijm zijn rijtuig en dakplaat gevormd tot een geheel. De aflopende delen boven de balcons zijn nadien verlijmd, waarna de gehele plaat rondom wordt aangepast aan de vorm van het rijtuig. Tijdens het uitharden van de verlijmingen op de AB 7, wordt de dakplaat voor de AB 1 gekromd met water tussen twee strips. Daarop volgt een herhaling van het voorgaande, maar dan zijn we weer 24 uur verder... 30 maart 2023 Rijtuig AB 1 heeft een cruciale wijziging gehad in de vorm van togen voor de zijwand versteviging. Voor deze update zal het reeds bevestigde dak van de AB 7 los moeten worden genomen en opnieuw moet worden vervaardigd. In werkelijkheid hadden de rijtuigen deze versteviging niet. Bij de AB 7 was al een soort van versteviging gemaakt, echter zonder bevredigend resultaat. Naast de AB 1 ligt de inmiddels gekromde dakplaat klaar voor verwerking. 30 maart 2023 Van de AB 7 is het eerste dak zonder noemenswaardige beschadigingen weer verwijderd om de extra dwarsspanten te kunnen aanbrengen zoals dit ook bij de AB 1 is gebeurd. Ook voor de lichtkap is dit beter, daar deze support heeft aan deze spanten. ​ 30 maart 2023 Het verlijmen van het dakdeel boven het 1e klasse balcon, aan de andere zijde is dit net gedaan, gezien de klemmen en lijmtangen. De dak uitsparing lijkt wat vreemd, maar dit is het minimale wat eruit moest om een mooie en stevige afwerking te krijgen. ​ 4 april 2023 Beide rijtuigen staan klaar om de lichtkappen op de daken te plaatsen, nadat de verlichting werd aangebracht. Het concept voor de verlichting is gelijk aan dat van de AB 14, zes LED's verdeeld over de compartimenten, gebufferd met een elco van 470 µF. Voor de lichtkappen moeten vier stuks zijwanden gesneden worden uit triplex 1mm plaat, plus vier gelijke stroken van lexaan voor het glas. Ook dit is een zeer bewerkelijke klus, maar het resultaat is er dan ook naar. Gezien voorraad in een magazijn feitelijk dood kapitaal is, wacht de werkplaats weer op de bestelde onderdelen. In dit geval de figuurzaag (deze was nog niet aanwezig), de eerder aangevraagde zwarte verf voor de chassisdelen en nog wat andere zaken. Wanneer deze fase is afgerond, komt de laatste stap; de strook dak boven op de lichtkappen. Deze bestaat uit drie delen, twee stroken links en rechts met midden over de brede strook. Op bovenstaande foto liggen links naast de AB 1 de vier gezaagde stroken waaruit 32 kleine raampjes gezaagd moeten worden... ​ 8 april 2023 ​ Links de AB 7 en rechts de AB 1, met ertussen de dakplaat voor de AB die gekromd wordt. Beide rijtuigen hebben de bovenlichten, de laatste fase is de midden dakplaat. 9 april 2023 ​ De AB 1 is, op wat kleine details en schilderwerk na, gereed en heeft eindelijk z'n dak er volledig op zitten. Deze laatste fase is nogal bewerkelijk, omdat hier aardig wat buigwerk in zit en je tevens de rechte daklijn in de gaten moet houden. Eenmaal gelijmd en uitgehard zijn er geen wijzigingen meer mogelijk. 10 april 2023 ​ Rijtuig M.B.S. AB 1 is opgeleverd en gereed voor indienstname. De AB 1 is na de AB 14 het tweede zelf gebouwde rijtuig uit de M.B.S. werkplaats, het derde (AB 7) staat te wachten op het afmonteren van het dak ​ ​ 14 april 2023 ​ Rijtuig M.B.S. AB 7 is opgeleverd en gereed voor indienstname. De AB 7 is na de AB 14 en de AB 1 het derde zelf gebouwde rijtuig uit de M.B.S. werkplaats. Met de oplevering van M.B.S. AB 1 en M.B.S. AB 7 is na bijna 19 maanden dit project afgerond. Het waren niet de meest makkelijke rijtuigen om te bouwen, mede door de lichtkap op de daken, maar het resultaat is er dan ook naar. De ervaring welke werd opgedaan met de bouw van de M.B.S. AB 14, is zichtbaar toegepast. Zichtbaar in een rechtere daklijn, versteviging (dak en zijwand ondersteuning), koppelingen aan de draaistellen en gefixeerde deuren, alleen de deuren op het stuurstand balcon van de AB 14 kunnen open. Het hiernavolgend project, M.B.S. tramstel D II, zal de EL 105 als motorwagen en de AB 12 als stuurstand rijtuig worden gebouwd. Deze AB 12 zal (voorlopig) het laatste M.B.S. rijtuig zijn, wat door de M.B.S. werkplaats wordt gebouwd en de EL 105 als laatste motorwagen. Het is na voltooiing mogelijk om de AB 14 en de AB 12 als stuurstand rijtuigen te kunnen uitwisselen, al werd dit in werkelijkheid niet gedaan, de EL 105 heeft nooit met de AB 14 gereden en de EL 104 niet met de AB 12. Anders dan de andere Allan-rijtuigen, wordt de AB 12 als enige met ventilatie ruitjes uitgerust. Meer uitleg hierover in de bouwverslagen van de D II.

R.T.M. M 1806 'Bergeend' De R.T.M. M 1806 'Bergeend' is de derde motorwagen uit de eerste bouwserie, gebouwd begin 1994. Dit model is het tweede volledig in messing gebouwde model en had dezelfde aandrijving als de MABD 1602 en M67. Anders dan de overige modellen uit de eerste serie, is deze motorwagen altijd in eigen beheer gebleven. De motorwagen onderging in januari 2021 een grote herstelrevisie, waarbij de bak opnieuw werd gericht en het dak gefixeerd, teneinde een goed ogend en recht model te verkrijgen. Verder werden alle verouderde onderdelen, zoals de aanjager, de koppelingen, de verlichting, de inrichting en de aandrijftruck vervangen. De R.T.M. M 1806 'Bergeend' kreeg hierna twee HLW aandrijftrucks en is, naast de M.B.S. EL 102 D V, een van de twee sterkste loc's in de huidige modellenverzameling.

M.B.S. serie 800 ketelwagens 2-assig In de M.B.S. 800-serie zijn alle ketelwagens ondergebracht, alle fictief. Vooralsnog is alleen M.B.S. 801 in deze serie toegevoegd, bestemd voor dieselolie. ​ M.B .S . 801 Tankwagen M.B.S. 801 uit de serie 80 0 is herbouwd door het vrijkomen van het oude frame van de afgevoerde M.B.S. 282, dit frame zat oorspronkelijk ook onder deze tankwagen. Deze tankwagen is in gebruik als opslag wagen voor dieselolie. Om administratieve reden is deze ketelwagen vernummerd van M.B.S. 706 naar 801.

Verkoop pagina Op deze pagina wordt materieel te koop aangeboden Beide onderstaande Rhätische Bahn rijtuigen kosten per stuk €250,00 en mogen samen in één koop weg voor €450,00 Beide rijtuigen worden geleverd in originele verpakking met reserve onderdelen af fabriek en zijn geheel origineel, echter zonder de Rh.B. opschriften (opdruk) op de zijwanden, hierop is de verkoopprijs ook afgestemd. Rh.B. As1161 rijtuig ​ Origineel L.G.B. 33521 object, echter zonder Rh.B. opschriften, met OVP en losse onderdelen af fabriek ​ vraagprijs: € 250,- Rh.B. B2224 rijtuig ​ Origineel L.G.B. 32524 object, echter zonder Rh.B. opschriften, met OVP en losse onderdelen af fabriek ​ vraagprijs: € 250,-

N.B.M. 50 Gebouwd in 1995 is de N.B.M. 50 ook een tussendoor-project geweest en het eerste model met voorzieningen om effectief te rijden op bovenleiding. Omdat in het verleden nooit voldoende spoor met bovenleiding is geweest, heeft deze loc altijd opgeslagen gestaan, ontdaan van alle appendages, aandrijving en pantograaf. De buitenbaan uit 2019 heeft weliswaar in een eerder stadium bovenleiding gekend, deze loc heeft heeft door opslag op de Bossche baan nooit gereden. Door gebrek aan een rendabele exploitatie en het vele onderhoud aan de bovenleiding werd deze voorziening na een half jaar weer verwijderd. De M.B.S. heeft uiteindelijk besloten om deze loc buiten dienst te stellen en op te slaan. Op bovenstaande foto is de N.B.M. 50 tijdelijk weer voorzien van tractie en stroomafnemer, echter is de loc in januari 2023 opnieuw ontdaan van alle zaken en definitief opgeslagen. De N.B.M. 50 is op 6 oktober 2023 samen met de B.S.M. 10 verkocht.

Nieuws en wijzigingen in 2021 Onderstaand alle nieuws items van 2021. Voor nieuws items van 2022 klik hier Voor nieuws items van 2023 klik hier ​ ​ 17-12-2021: Uit de 'motteballenvloot is een casco van een eerdere poging een Backer & Rueb tramloc te bouwen, voor de dag gehaald. Vooruitlopend op een lijntje op de buitenbaan met bovenleiding, is van dit casco N.B.M. loc 50 gebouwd, met een B-aandrijving van L.G.B. Op het dak is een S.S.W. type B stroomafnemer geplaatst, de electrische installatie volgt. Omdat de M.B.S. geen bovenleiding heeft, heeft de directie besloten deze rangeerloc alsnog buiten dienst te nemen, waarna ontmanteling en sloop zal volgen. Deze machine heeft géén dienst gedaan. ​ 13-12-2021: De M.B.S. werkplaats is begonnen met de nieuwbouw van B.S.M. stoomtram locomotief 10. Het bouwverslag is hier te volgen. De B.S.M. 10 is deel van een lang gekoesterde wens om een echte Betuwse tram te bouwen. Na de voltooiing zullen de plannen worden opgemaakt voor de vervolgbouw van een B.S.M. rijtuig en gesloten goederenwagen. ​ 06-12-2021: Het restauratie-project van de R.T.M. MABD 1602 'Reiger' is voltooid. Bij een eerstvolgend bezoek aan de R.T.M. in Ouddorp gaat de motorwagen terug naar de rechtmatige eigenaar. 01-10-2021: Gestart met de restauratie van R.T.M. MABD 1602 'Reiger'. Deze motorwagen uit de eerste serie en eigendom van de R.T.M. in Ouddorp zal in dit najaar worden hersteld van opgelopen schade en daarna volledig worden gerestaureerd in de M.B.S. werkplaats. ​ 25-09-2021: Toegevoegd aan de website is de pagina 'gast-rijden ' waarin het rijden van eigen materieel op vreemd spoor en het rijden van vreemd materieel op eigen spoor wordt beschreven. 25-09-2021: M.B.S. D III (EL104-AB14) was vandaag te gast op de modelbaan van de R.T.M. in Ouddorp. Helaas kent deze baan nog bogen met een kleinere radius dan 1000mm (R1 900mm), waardoor de EL104 bij de eerste kleine boog vrijwel direct ontspoorde. Van de beheerder van deze baan vernam ik dat er een nieuw ontwerp is gepland, waarbij de bogen ruim genoeg zullen worden gehouden, zodat ontsporingen tot het verleden gaan behoren. Van dit "te gast rijden" zijn enkele foto's gemaakt, die hier te vinden zijn. ​ Voorts is uit de eerste serie modellen motorwagen R.T.M. MABD 1602 'Reiger' voor herstelwerk en revisie teruggekeerd op het oude nest... (zie ook hier ). De motorwagen stond al geruime tijd met compleet versleten tandwielen buiten dienst, maar bij de R.T.M. was er geen deskundige die het herstel aandurfde. De MABD 1602 krijgt een volledig nieuwe HLW aandrijfunit, conform de M.B.S. D III uit de tweede serie. Een verslag van deze uitgebreide revisie staat op deze pagina . ​ 25-08-2021: De lang verwachte bedieningsschakelaars voor de wissels zijn geleverd. De oude bedienschakelaars veren nog terug naar de 'middenstand' i.v.m. de EPL besturing, het nieuwe type heeft dat niet zodat de wisselaandrijvingen weer een continue spanning van 24 V= krijgen. De order voor deze andere bedienschakelaars werd al in februari 2021 geplaatst. 24-08-2021: Verwijderd in het railplan zijn de wissels 7 en 8 en toegevoegd is wissel 10. Tevens omnummering van wisselnummers zodat het overzicht weer opeenvolgend is. Wisselnummers #11 en #14 t/m #20 zijn vrije posities. Voor een vergroot pop-up beeld, zie wijzigingen in 2021 en klik op het railplan. ​ 21-08-2021: Aangekondigd is de bouw van (voorlopig) drie rijtuigen: M.B.S. AB 1, M.B.S. AB 7 en R.T.M. AB 1501. Voor meer details, zie 'Getrokken fabrieksrijtuigen ' en Tweede serie zelfbouw modellen ​ 21-08-2021: De grote overweg is verder compleet gemaakt met schrikhekjes van het oudste type (NS). De waarschuwingslichten knipperen permanent geel, de waarschuwingsborden voor een overweg moeten nog gemaakt worden, evenals de witte belijning op het wegdek. Zie hiervoor bij wijzigingen in 2021 ​ 07-08-2021: Wissel 14 en spoor 14 naar de kroetfabriek zijn aangesloten. In een kroetfabriek werden van appels appelstroop gemaakt, de Betuwsche Stoomtramweg Mij. had hiervoor een aftakking van enkele tientallen meters aangelegd ter hoogte van Fa. Verweyen in Haalderen. Spoor 14 is een aftakking in de doorgaande lijn. De laatste versie van het sporenplan is nu Ht v14.5 van 28-07-2021 ​ 07-08-2021: Een storing in het electrisch circuit van motorwagen M.B.S. D IV sluimerde al vanaf april dit jaar. Sindsdien stond deze motorwagen buiten dienst. Bij nader grondig onderzoek bleek een open soldering op de stuurprint de boosdoener. Vanaf 08-08-2021 is de D IV weer voor de normale dienst inzetbaar. ​ 20-07-2021: Opgeleverd is de nieuwe apparatuur-kast voor de aansturing en stroomverzorging van de buitenbaan. De 19-inch wandkast was een afdankertje van mijn werkgever, waarvoor dank. Zie ook het hoofdstuk over de besturing . ​ 11-07-2021: Het materieelbestand is aangevuld / gewijzigd met de volgende wagens: De Shell-ketelwagen heeft z'n oude chassis terug en heeft nu z'n definitieve gedaante; M.B.S. 702 onkruid ketelwagen Bakwagens M.B.S. 332, 337 en 341 zijn nu grijs gespoten en voorzien van de juiste opschriften. Platte wagens M.B.S. 381 en 382 zijn ontdaan van hun chassis en worden opgeslagen. Gesloten wagen R.T.M. 713 is in dienst voor melkvervoer en heeft een ivoorkleurige bak met lichtblauw ijzerwerk. Gesloten wagen B.S.M. 42 is in dienst voor achter de B.S.M. motorwagen en is grijs met zwart ijzerwerk. Gesloten wagens M.B.S. 275 en 277 zijn gereviseerd waarbij de 277 nu zwart ijzerwerk heeft. Voorts zijn alle 2-assers voorzien van een as-koppeling, waarbij beide assen nu met de boog meelopen. Zie ook 'De wijzigingen in 2021' en Getrokken fabrieks goederwagens ' ​ 07-05-2021: De verkeersmiddelen voor de grote overweg naast het seinhuis zijn in aanbouw. Hiervoor is een dubbel Andreas-kruis volgens de oude maatvoering van voor de oorlog toegepast, maar zonder belettering zoals de Nederlandse Spoorwegen heeft gekend. Verder is de aan de mast waaraan het Andreas-kruis is bevestigd, een algemeen geel/oranje waarschuwing knipperlicht toegevoegd. Schrikhekken links en rechts van de overweg zullen ook hieraan worden toegevoegd. Zie ook 'De wijzigingen in 2021' ​ 24-04-2021: Zaterdag 24 april is groot onderhoud uitgevoerd aan de trambaan richting onderdoorgang en de binnenbaan. Hierbij is alle oude (te grove) ballast verwijderd en vervangen door het juiste type ballast. Deze nieuwe ballast is optisch een grote verbetering. Tevens is in de tracébermen het onkruid verwijderd. Het gedeelte vanaf de onderdoorgang tot aan het schakelstation bij wissel 2 staat voor 1 mei a.s. op het programma (mits de weersomstandigheden dit toelaten). Nabij het seinhuis zijn de overwegplaten ingelijmd, de toeritten komen in mei aan de beurt. ​ 23-04-2021: Op de buitenbaan zijn de overwegen in het tuinpad (eindelijk) geëgaliseerd met beton. Verder is er weer ballast aangevoerd, zodat nu alle sporen hiervan kunnen worden voorzien. In de rubriek 'De wijzigingen in 2021' is een update opgenomen, beschrijvend de wijzigingen t/m 23 april 2021. ​ 08-04-2021: Op de buitenbaan is het elektrisch trambedrijf inmiddels opgeheven, waarbij alle bovenleiding en voorzieningen daarvoor zijn verwijderd. Ook is de buitenbaan drastisch gewijzigd, is er dubbelspoor aangelegd en zijn de keerlussen aangepast, zodat er een grote rijlengte is ontstaan. Hierover zal nog een artikel worden gewijd. ​ 11-03-2021: Op de buitenbaan is het elektrisch trambedrijf stil gelegd voor onbepaalde tijd, wegens de grote ombouw projecten. In de loop van 2021 zal worden bekeken of de elektrische tram nog terugkeert... ​ 07-03-2021: Toegevoegd is het bouwverslag van de R.T.M. M 1652 'Puttershoek' ​ 15-02-2021: Aankondiging: railplan 13.8 is definitief en ligt klaar voor uitvoering in voorjaar 2021 ​ 15-02-2021: Toegevoegd is de rubriek 'Wijzigingen in 2021 ' ​ 07-02-2021: Door bevroren wissels en sneeuwduinen is de dienstregeling tot nader order gestaakt. ​ 31-01-2021: Toegevoegd zijn diverse knoppen om makkelijker te kunnen navigeren op de site ​ 31-01-2021: Toegevoegd is de 404-fout pagina ​ 31-01-2021: Toegevoegd is de pagina Hoofdstukken voor navigatie op de site ​ 30-01-2021: Toegevoegd: in de rubriek Bouwverslagen, het bouwverslag van de M.B.S. AB 14 ​ 28-01-2021: Toegevoegd: in de rubriek Bouwverslagen, het bouwverslag van de M.B.S. EL 104 D III ​ 28-01-2021: Toegevoegd: de rubriek Bouwverslagen , het bouwverslag van de M.B.S. EL 103 D IV ​ 25-01-2021: Bereikbaar via e-mail maasbuurttuinspoor@gmail.com ​ 25-01-2021: Toegevoegd is de pagina over de besturing van de buitenbaan . ​